Bertha heeft haar Bertus gevonden in de Jufferswaard

's Ochtends om 6 uur zijn die mannen van de Fa. Hofmeier al aan het werk in de Jufferswaard. Ze zijn zeer geïnteresseerd in de natuur en blijken er zelf ook veel van te weten. Toen ze met mensen van de zoogdierenvereniging aan het zoeken waren naar de schuilplaatsen van de bever, hebben ze er verschillende gevonden. Dat zijn dan holen in de oevers van de beek, met de ingang onder water. Dat is niet zo makkelijk te vinden natuurlijk. Maar wel belangrijk natuurlijk als je eerste de oude beek dicht gaat gooien alvorens een nieuwe te graven. En dat zijn ze nu aan het doen.
Ze hebben 'n paar plekken gevonden en ze hebben op een plek bij toenadering ook inderdaad de bevers gezien s'morgens vroeg. TWEE, een grote en een wat kleinere.
We weten niet hoe lang die twee al samen zijn, maar er is een dikke kans dat ze al jonkies hebben of binnenkort gaan krijgen. De normale levenscyclus van de bever is mooi beschreven en uitgebeeld in het boekje van de Zoogdierenvereniging "Bevers in uw buurt", uitgave 2012. Ik kreeg het van Lies van den Broek. Die werkt bij....Bever Sport. 

De bever heeft cadeau's gekregen van het Waterschap

Zeer zorgvuldig stelt het Waterschap alles in het werk om de werkzaamheden aan de Heelsumse beek diervriendelijk te laten verlopen. En dat lijkt te lukken wat de bever betreft (en ook wat het zwanentrio betreft zie: ons zwanenblog). Precies waar de "oude" (echte) beverdam door hoogwater van de Rijn was weggespoeld, daar heeft het Waterschap in overleg met de Zoogdierenvereniging een nieuwe "bever"-dam gebouwd. We moeten het Waterschap maar excuseren dat ze dat niet zelf takken hebben geknaagd en die even vakkundig als de bever in de beek hebben gestoken. Ze hebben het gedaan met de "beperkte" middelen die de mens ter beschikking staan...Maar het ziet er heel natuurlijk uit en... het is effectief en vermoedelijk is deze dam ook sterker, want veel zwaarder. Ik denk dat er een bordje bij moet komen die ouders van kinderen en kinderen zelf informeert dat dit een beverdam is die niet mag worden vernield door spelende kinderen.

Waarom ik denk dat het effectief is, dat leid ik af uit de verse knaagsporen die ik dicht bij de nieuwe beverdam zie. Pal achter de dam, aan de Noorbergkant van de beek, daar zijn volgens mij vannacht nog enkele takken omgeknaagd. Zie de foto hiernaast. Verder

drijven overal in de omgeving van de nieuwe dam vers afgeknaagde takken.
Het waterschap en de zoogdierenvereniging hebben zich niet beperkt tot slechts één cadeau aan "onze" Bertha bever. Ze hebben ook langs de beek en zelfs langs de grote plas hopen met takken neergelegd. Waarschijnlijk om de

bever te helpen een burcht te bouwen. Maar ja de bever bepaalt natuurlijk zelf waar ze dat zal gaan doen. Nu zie ik langs de beek goedbedoelde pogingen om de bever te helpen. Bij het visgat heb ik gezien hoe een echte beverburcht eruit ziet. Ik moet zeggen, als je niet op de zaag- of knaagkenmerken let, zijn het aardige pogingen. Benieuwd wat Bertha ervan vindt. De zoogdierenvereniging heeft hier ervaring mee. Ik heb  nog geen sporen van Bertha kunnen vinden bij die "hopen met takken" langs de Heelsumse beek. Maar ja, we weten niet eens of Bertha al wel een partner heeft en aan het bouwen van een burcht toe is. Op de recente foto's van Jan Visser zien we maar één bever (zie vorig blogbericht).

Bertha Bever gefotografeerd door Jan Visser

5 Maanden en 17 dagen na haar eerste melding op Waarneming.nl door Nico Omlo, is Jan visser er op 18 februari 2015 in geslaagd de bever van de Jufferswaard, door mij Bertha genoemd, op de foto te krijgen met een wildcam.

Vandaag 23 februari heb ik weer eens het hele traject gelopen door de Jufferswaard en ik heb gezocht naar beversporen en ik raakte nogal pessimistisch zoals hieronder te lezen valt. Ten onrechte gelukkig, zoals vanavond bleek.

Ik meldde gisteren, 23 februari, het volgende: "Ik heb geen beversporen gevonden vandaag tussen de N225 en de grote plas in de Jufferswaard. Zou Bertha een ander heenkomen hebben gezocht? Heeft ze misschien ontdekt dat er toch te weinig hout aan het water bereikbaar is? Ja, want laten we wel wezen: bevers leven van bladeren, hout en bast van bomen, bij voorkeur wilg en populier, en wortelstokken. In de zomer eten ze veel kruidachtige water- en landplanten. En bomen zijn er niet echt veel langs de monding van de Heelsumse beek.
Nu, eind februari is normaal gesproken het paarseizoen voorbij. Dat zou kunnen betekenen dat Bertha toch ergens anders een burcht aan het bouwen is met haar mannetje, als ze tenminste intussen gepaard heeft. In dat geval zullen we haar dus waarschijnlijk dit seizoen niet in de Jufferswaard aantreffen."

Maar dit was dus blijkbaar meer gebaseerd op mijn bezorgdheid dan op waarnemingen. Ik heb gewoon niet goed genoeg gekeken. Was ik even verder gelopen richting N225, dan had ik gezien wat Karel Noy dezelfde ochtend al had gezien en op Facebook geplaatst: prachtige foto's van verse bevervraat langs de Heelsumse beek.

Deze foto die ik 23 februari heb gemaakt laat de beverglijbaan zien die al lang te vinden is, ongeveer halverwege het dijkje tussen het Vishek en de Rijnoever. Maar of daar in de buurt ook de wildcam foto's van Jan Visser gemaakt zijn, weet ik niet. Ik denk van niet.

Informatieve Beverplaat

Jan Visser stuurde een mooie informatie kaart van ARK (www.ark.eu/bever) waarin het leven van de bever wordt samengevat. Het is een zoekkaart waarmee je de beversporen kunt herkennen. De bever zelf zul je niet gauw tegen komen, omdat het een nachtdier is.

Bertha laat haar tanden zien

Vorige week twijfelde ik bij mijn wandeling door de, zeer modderige Jufferswaard, of bever Bertha er nog wel was, want ik zag op die route geen verse bevervraat. 
Maar vandaag was het weer overduidelijk. Uitgerekend bij die boom bij het vishek waaraan ik 2 weken geleden de paardenvraat heb proberen te bewijzen, daar heeft Bertha vannacht (kersvers in ieder geval) een forse (laag hangende) tak doorgeknaagd. Indrukwekkend hoe scherp haar tanden blijkbaar zijn en hoe groot de houtspaanders die ze los scheurt!
Ik zag nu ook op afstand, vanaf de kop van de Noordberg, dat ze ter hoogte van de voormalige beverdam in de Heelsumse beek, maar nu aan de oostzijde van de beek in dat kleine waterputje, het enige struikje aan het wegknagen is. Arm struikje...

Beverdam weggespoeld door hoog water in de Rijn

Wat we al in het begin van het bestaan van de beverdam voorspelden is gebeurd: hoog water in de rivier heeft vorige week de beverdam gewoon weggespoeld. Gewoon. Weggespoeld. 
Het water is inmiddels weer flink gedaald en het spuit, door de duiker even stroomopwaarts, uit de grote plas de Heelsumse beek in. 

Bevervraat op wilgenstam liggend in het weiland aan de oever
van de Heelsumse beek

Als mens voel je dan plaatsvervangende teleurstelling voor de bever die er zo hard aan gewerkt had. Ik denk dat "onze jonge Bertha" dit wellicht nog niet eerder meegemaakt heeft, maar bevers in het algemeen kennen natuurlijk de bewegingen van het rivierwater als geen ander. Ik vermoed dat Bertha instinctief zo'n dam bouwt, om te leren hoe ze het stromend water naar haar hand kan zetten en om te leren waar wellicht een goede plek te vinden is om een burcht te bouwen. De burcht is de "woonplek" waar jongen geboren en opgevoed kunnen worden (2 jaar lang). Een dam is (per definitie) een hulpmiddel om het waterniveau te beïnvloeden. 

Dam of geen dam Bertha is nog flink actief. Je vindt nog steeds verse vraatsporen. De meest interessante vraat is nu te zien bij het moerasje tegen de N225, waar de Heelsumse beek doorheen kronkelt. Daar ligt o.a. een lange kaalgevreten, tamelijk dikke stam in het weiland die helemaal is kaalgeknaagd. De smalle schraapsporen op de lange kale stam tonen duidelijke BEVER-vraatsporen.

Paardenvraat op de takken van de hangende boom bij het vishek. 

Dat is interessant want even stroomafwaarts, bij het vishek bruggetje, daar zie je een hangende wilg hoog boven de beek die tot op ca 2 meter hoogte is kaalgevreten. Vorige week had ik het gevoel dat Bertha zichzelf nogal "tegen knaagde". Want als je zo hoog kunt klimmen om boombast te vreten, waarom haal je dan die "arme" wilgen eigenlijk naar beneden? Was dit ironie van de natuur? Dat deze bomenveller bij uitstek af en toe hier en daar laat zien dat hij/zij eigenlijk ook best anders aan de kost kan komen? Dat het bomen vellen eigenlijk maar een spelletje is of voor het gemak of zo...?

Bevervraat op wilgenstam liggend in het weiland aan
de oever van de Heelsumse beek

Omdat deze vraag me zo bezig hield ben ik eens wat kritischer gaan kijken. En wat blijkt? Die hangende wilgentakken bij het vishek zijn niet kaalgevreten door de bever, maar door PAARDEN!

Hangende wilg bij het vishek. rondom deze hangende takken
staan dicht opeen veel paardensporen in het grasland afgedrukt

De breedte van de tandsporen en de afstand tussen de tandsporen zijn bij de hangende wilgentakken bij het vishek veel breder dan bij de stroomopwaarts liggende stam die door een bever is omgeknaagd en kaalgevreten.

Rechts boven de omgeknaagde boom die niet is neergevallen.
Links onder de eerst gevallen "beverboom" in de Jufferswaard.

Verwarrend is wel dat bij de hangende wilg bij het vishek ook wel 'n paar takken door een bever zijn afgeknaagd. Dat kan een paard niet en je ziet daar weer wel de typische vorm van bevervraat. Een tweede bewijs voor paardenvraat is dat in de directe omgeving rondom die takken duidelijk heel veel paardenhoeven dicht bij elkaar in het grasland staan afgedrukt.
We gaan weer even terug stroomopwaarts en over het lage dammetje over de Heelsumse beek. Dat is nu weer vrij gekomen door het dalende water. Waar de Heelsumse beek een scherpe bocht maakt, bij de plek waar Karel Noy vorig jaar oktober de eerste foto's van bevervraat maakte in de Jufferswaard, daar is nu weer een dikke stam omgeknaagd. Zie rechts boven op de op twee na laatste foto. Maar helaas voor de bever is die boom niet helemaal op de grond of in het water gevallen, maar in de naburige bomen blijven hangen. Die wacht dus op een storm. 

Bijschrift toevoegen

We gaan weer terug het lage dammetje over en gaan een stukje rechtsaf, stroomopwaarts. Daar ligt de lange hierboven beschreven afgeknabbelde stam. In de (nog) staande stammen daarnaast hing vorige week een webcam, een stuk boven het toen hoogstaande water. Van wie weet ik niet. Die is nu weg nu het lager staande water diefstal van de camera niet meer in de weg zou staan. Jammer ik hoopte dat we binnenkort flimbeelden op het internet zouden aantreffen van "onze Bertha".

Beverdam wordt alsmaar hoger.

Overal in de Jufferswaard valt het nu sterk op: het waterniveau blijft maar stijgen. Het is waar dat de rivier hoger staat dan van de zomer, maar het Rijnwater staat nog steeds 'n stuk lager dan de beverdam. Onderstaande foto is genomen met m'n rug naar de Rijn. De 2e foto is genomen vanaf het dijkje langs de Heelsumse beek. 

Op dit punt, aan de voet van de dam, heb ik een takje afgebroken op de visuele hoogte van de dam boven het wateroppervlak, bij die dikke staande tak in het midden. Dat takje heb ik later thuis gemeten en het was 70 cm.
Het bericht (of was het een vraag?) dat Bertha een tweede dam aan het bouwen zou zijn vlak bij de plek waar de Heelsumse beek onder de N225 door komt, is pertinent niet correct. Er zijn daar wel sporen van aanwezigheid van de bever. Er zijn veel kleine takjes afgeknaagd, maar van dambouw is geen sprake. Dat zou volgens mij ook niet kunnen, want er staat daar gewoon te weinig hout voor een stevige dam.

Verder valt het natuurlijk op dat de machines nu blijkbaar klaar zijn met het schoonmaken van het hele tracée waar de nieuwe bedding van de Heelsumse beek moet komen. Het is zo te zien schoon gemaakt tot de huidige Veerweg.