Bertha laat haar tanden zien

Vorige week twijfelde ik bij mijn wandeling door de, zeer modderige Jufferswaard, of bever Bertha er nog wel was, want ik zag op die route geen verse bevervraat. 
Maar vandaag was het weer overduidelijk. Uitgerekend bij die boom bij het vishek waaraan ik 2 weken geleden de paardenvraat heb proberen te bewijzen, daar heeft Bertha vannacht (kersvers in ieder geval) een forse (laag hangende) tak doorgeknaagd. Indrukwekkend hoe scherp haar tanden blijkbaar zijn en hoe groot de houtspaanders die ze los scheurt!
Ik zag nu ook op afstand, vanaf de kop van de Noordberg, dat ze ter hoogte van de voormalige beverdam in de Heelsumse beek, maar nu aan de oostzijde van de beek in dat kleine waterputje, het enige struikje aan het wegknagen is. Arm struikje...

Beverdam weggespoeld door hoog water in de Rijn

Wat we al in het begin van het bestaan van de beverdam voorspelden is gebeurd: hoog water in de rivier heeft vorige week de beverdam gewoon weggespoeld. Gewoon. Weggespoeld. 
Het water is inmiddels weer flink gedaald en het spuit, door de duiker even stroomopwaarts, uit de grote plas de Heelsumse beek in. 

Bevervraat op wilgenstam liggend in het weiland aan de oever
van de Heelsumse beek

Als mens voel je dan plaatsvervangende teleurstelling voor de bever die er zo hard aan gewerkt had. Ik denk dat "onze jonge Bertha" dit wellicht nog niet eerder meegemaakt heeft, maar bevers in het algemeen kennen natuurlijk de bewegingen van het rivierwater als geen ander. Ik vermoed dat Bertha instinctief zo'n dam bouwt, om te leren hoe ze het stromend water naar haar hand kan zetten en om te leren waar wellicht een goede plek te vinden is om een burcht te bouwen. De burcht is de "woonplek" waar jongen geboren en opgevoed kunnen worden (2 jaar lang). Een dam is (per definitie) een hulpmiddel om het waterniveau te beïnvloeden. 

Dam of geen dam Bertha is nog flink actief. Je vindt nog steeds verse vraatsporen. De meest interessante vraat is nu te zien bij het moerasje tegen de N225, waar de Heelsumse beek doorheen kronkelt. Daar ligt o.a. een lange kaalgevreten, tamelijk dikke stam in het weiland die helemaal is kaalgeknaagd. De smalle schraapsporen op de lange kale stam tonen duidelijke BEVER-vraatsporen.

Paardenvraat op de takken van de hangende boom bij het vishek. 

Dat is interessant want even stroomafwaarts, bij het vishek bruggetje, daar zie je een hangende wilg hoog boven de beek die tot op ca 2 meter hoogte is kaalgevreten. Vorige week had ik het gevoel dat Bertha zichzelf nogal "tegen knaagde". Want als je zo hoog kunt klimmen om boombast te vreten, waarom haal je dan die "arme" wilgen eigenlijk naar beneden? Was dit ironie van de natuur? Dat deze bomenveller bij uitstek af en toe hier en daar laat zien dat hij/zij eigenlijk ook best anders aan de kost kan komen? Dat het bomen vellen eigenlijk maar een spelletje is of voor het gemak of zo...?

Bevervraat op wilgenstam liggend in het weiland aan
de oever van de Heelsumse beek

Omdat deze vraag me zo bezig hield ben ik eens wat kritischer gaan kijken. En wat blijkt? Die hangende wilgentakken bij het vishek zijn niet kaalgevreten door de bever, maar door PAARDEN!

Hangende wilg bij het vishek. rondom deze hangende takken
staan dicht opeen veel paardensporen in het grasland afgedrukt

De breedte van de tandsporen en de afstand tussen de tandsporen zijn bij de hangende wilgentakken bij het vishek veel breder dan bij de stroomopwaarts liggende stam die door een bever is omgeknaagd en kaalgevreten.

Rechts boven de omgeknaagde boom die niet is neergevallen.
Links onder de eerst gevallen "beverboom" in de Jufferswaard.

Verwarrend is wel dat bij de hangende wilg bij het vishek ook wel 'n paar takken door een bever zijn afgeknaagd. Dat kan een paard niet en je ziet daar weer wel de typische vorm van bevervraat. Een tweede bewijs voor paardenvraat is dat in de directe omgeving rondom die takken duidelijk heel veel paardenhoeven dicht bij elkaar in het grasland staan afgedrukt.
We gaan weer even terug stroomopwaarts en over het lage dammetje over de Heelsumse beek. Dat is nu weer vrij gekomen door het dalende water. Waar de Heelsumse beek een scherpe bocht maakt, bij de plek waar Karel Noy vorig jaar oktober de eerste foto's van bevervraat maakte in de Jufferswaard, daar is nu weer een dikke stam omgeknaagd. Zie rechts boven op de op twee na laatste foto. Maar helaas voor de bever is die boom niet helemaal op de grond of in het water gevallen, maar in de naburige bomen blijven hangen. Die wacht dus op een storm. 

Bijschrift toevoegen

We gaan weer terug het lage dammetje over en gaan een stukje rechtsaf, stroomopwaarts. Daar ligt de lange hierboven beschreven afgeknabbelde stam. In de (nog) staande stammen daarnaast hing vorige week een webcam, een stuk boven het toen hoogstaande water. Van wie weet ik niet. Die is nu weg nu het lager staande water diefstal van de camera niet meer in de weg zou staan. Jammer ik hoopte dat we binnenkort flimbeelden op het internet zouden aantreffen van "onze Bertha".

Beverdam wordt alsmaar hoger.

Overal in de Jufferswaard valt het nu sterk op: het waterniveau blijft maar stijgen. Het is waar dat de rivier hoger staat dan van de zomer, maar het Rijnwater staat nog steeds 'n stuk lager dan de beverdam. Onderstaande foto is genomen met m'n rug naar de Rijn. De 2e foto is genomen vanaf het dijkje langs de Heelsumse beek. 

Op dit punt, aan de voet van de dam, heb ik een takje afgebroken op de visuele hoogte van de dam boven het wateroppervlak, bij die dikke staande tak in het midden. Dat takje heb ik later thuis gemeten en het was 70 cm.
Het bericht (of was het een vraag?) dat Bertha een tweede dam aan het bouwen zou zijn vlak bij de plek waar de Heelsumse beek onder de N225 door komt, is pertinent niet correct. Er zijn daar wel sporen van aanwezigheid van de bever. Er zijn veel kleine takjes afgeknaagd, maar van dambouw is geen sprake. Dat zou volgens mij ook niet kunnen, want er staat daar gewoon te weinig hout voor een stevige dam.

Verder valt het natuurlijk op dat de machines nu blijkbaar klaar zijn met het schoonmaken van het hele tracée waar de nieuwe bedding van de Heelsumse beek moet komen. Het is zo te zien schoon gemaakt tot de huidige Veerweg.

Beverdam in de Jufferswaard heeft weer onderhoud nodig: kom op Bertha

Geinspireerd door Gerrit Riethorst ben ik vanochtend ook bij zonsopgang gaan kijken in het beverdomein in de Jufferswaard. Maar ik heb de bever(s?) nog steeds niet in levende lijve gezien.
Wel is steeds meer bevervraat te zien. Waar Karel Noy de eerste opnamen maakte daar liggen nu al 3 vrij dikke elzen omver. En ik maakte daar in de buurt deze opname van een vraatbegin aan een vrij dikke boom. Die gaat er ook aan.
Dichter bij de monding zie je ook steeds meer omgeknaagde takken van de over de beek hangende wilgen.
En aan de Zuid-West zijde van de grote plas zie je bij de reuzegrote wilgen ook veel vraat aan een dikke half in het water liggende wilg.
Verder viel vanochtend op dat de beverdam aan de Oostzijde, Noordbergzijde, van de Heelsumse beek danig lekt.
Er is daar een deel van de dam weggespoeld en je ziet ook in het hele gebied dat het water weer 'n centimeter of 15 gedaald is. Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voordat Bertha dit hersteld heeft. Vergelijk deze foto maar met die van mijn bericht van 16 november.
Hoewel ik ook vandaag weer kersverse vraatsporen heb gezien vraag je je toch af hoe onverstoorbaar die bevers eigenlijk wel niet zijn. Ze worden danig op de proef gesteld. Aan de Westzijde ligt de hele Jufferswaard overhoop en zijn veel struiken en bomen geveld.

Daar zijn draglines en rupsvoertuigen bezig met het opruimen van oorlogstuig en nu is ook aan de Oostzijde een dragline aan de afwatering bezig in het talud van de Rijksweg 225, dus dat ding staat te draaien, daar midden in de Heelsumse beek die daar strak tegen de weg loopt. Normaal worden daar veel jonge wilgentakjes gevreten door de bever(s?). Deze toestand lijkt wel inspirerend te zijn voor de vernielzucht van de bevers. Ze laten zich er althans niet door wegjagen.

Bever gefilmd in de Rosandepolder

Gerrit Riethorst is er in geslaagd een bever op de video te krijgen in de Rosandepolder bij Oosterbeek. De bevers zijn daar bezig dikke bomen om te knagen.
Deze zwom de Rijn over terwijl hij/zij gefilmd werd vanochtend vroeg (27-11-2014)
De lichte kleur van de snuit en de donkere haren deden me even denken aan een overzwemmende Neanderthaler...

See this video on youtube: http://youtu.be/RbDrbh2O-20

Slightly different you may see the beaver swiming via Youtube: http://youtu.be/S7jC1JExfIY

Beverdam hersteld en waternivo hoger dan tevoren

Op deze regenachtige dag ben ik toch door de modder gebaggerd, want ik heb de hele week geen tijd gehad om naar de beversporen te kijken.

Toen ik bij de plas kwam zag ik al meteen dat de beverdam hersteld moest zijn want het water stond nog hoger dan vorige week, vóórdat er aan de beverdam "gemorreld" was. En jawel hoor, even vakkundig en onopvallend als de poging tot afbraak is de dam weer hersteld en is zowaar nog hoger dan voorheen, met alle gevolgen voor de waterstand.


Stroomopwaarts van het vishek staat het water zo hoog dat het koeiendammetje bij het moerasje bijna overstroomd is.


Verder stroomopwaarts, waar de beek een scherpe bocht maakt in het moerasje, daar waren de eerste imposante bevervraatsporen door Karel Noy gefotografeerd. Nu legt daar vlakbij nog zo'n dikke boom omver.







De voortgang van de werkzaamheden voor de verlegging van de Heelsumse beek maakt dat je vanaf de Melkdam tot aan de Heelsumse beek alleen normaal kunt lopen langs de steenovenruïne en dan over de zomerdijk. Het traject langs de bijgebouwtjes van de oude steenoven is flink "opgeschud". Het tracée loopt tot mijn verrassing niet tussen de N225 en de kleibult, maar steekt de kleidam over tussen de plas en het locomotiefhuisje en loopt dan verder tussen ruïnes van de bijgebouwtjes en de steenoven zelf, over de voormalige droogvelden dus.

Er is aan de beverdam "gemorreld" en het waternivo is aan het zakken

De takken zijn uit de beverdam getrokken. Dat is vakkundig en zo onopvallend mogelijk gedaan. De lisdodden en ander plantenmateriaal die door toedoen van de bever daar een dam gevormd hebben zijn nu hun "geraamte" kwijt. Daardoor spoelt het zwakkere plantmateriaal geleidelijk aan weg. De stroomsnelheid is nu veel hoger dan enkele dagen geleden. Toen lekte de dam alleen zoals op de foto in het blogbericht van 19 oktober (klik hiernaast op oktober).

Je ziet ook dat het water met kracht uit de plas kolkt door de duiker, een beetje stroomopwaarts van de beverdam.

Ik heb zo'n donkerbruin vermoeden dat dat wel goed uitkomt voor de werkzaamheden die o.l.v. het waterschap deze week zijn begonnen voor het omleggen van de Heelsumse beek. Daar is namelijk op sommige plaatsen het weiland nogal drassig geworden door de hoge waterstand en dat is een beetje link voor die zware graafmachines.

In de eerste week is al een traject uitgegraven vanaf het vishek bijna tot voorbij de grote plas. Overal langs het traject en in de wijde omgeving in de Jufferswaard staan paaltjes in de grond geslagen met nummers er op. Als je zo door dat traject loopt dan valt op dat er zandige stukken tussen de kleigrond zitten. Daar zal de omgelegde beek dus beleemd moeten worden om te voorkomen dat het water het geplande eindpunt niet eens bereikt, maar onderweg weg sijpelt. Dat is overigens in het Renkumse een eeuwenoude techniek.

De bever knaagt vrolijk verder en je ziet steeds meer knaagsporen, nu niet alleen meer langs de Heelsumse beek, maar ook al aan de zuidoever van het diepste deel van de grote plas. Het is maar goed dat het een nachtdier is. 's Nachts zwijgen de graafmachines. En als we niet alleen telelenzen, maar ook tele-luisterapparaten hadden konden we 's nachts het geknaag horen en misschien, het is nu volle maan, stilletjes naar de bever sluipen en dit wonder van de natuur aanschouwen... Wie zal de eerste foto maken van "onze" Bertha en misschien ook Bertus Bever?