Beverdam wordt alsmaar hoger.

Overal in de Jufferswaard valt het nu sterk op: het waterniveau blijft maar stijgen. Het is waar dat de rivier hoger staat dan van de zomer, maar het Rijnwater staat nog steeds 'n stuk lager dan de beverdam. Onderstaande foto is genomen met m'n rug naar de Rijn. De 2e foto is genomen vanaf het dijkje langs de Heelsumse beek. 

Op dit punt, aan de voet van de dam, heb ik een takje afgebroken op de visuele hoogte van de dam boven het wateroppervlak, bij die dikke staande tak in het midden. Dat takje heb ik later thuis gemeten en het was 70 cm.
Het bericht (of was het een vraag?) dat Bertha een tweede dam aan het bouwen zou zijn vlak bij de plek waar de Heelsumse beek onder de N225 door komt, is pertinent niet correct. Er zijn daar wel sporen van aanwezigheid van de bever. Er zijn veel kleine takjes afgeknaagd, maar van dambouw is geen sprake. Dat zou volgens mij ook niet kunnen, want er staat daar gewoon te weinig hout voor een stevige dam.

Verder valt het natuurlijk op dat de machines nu blijkbaar klaar zijn met het schoonmaken van het hele tracée waar de nieuwe bedding van de Heelsumse beek moet komen. Het is zo te zien schoon gemaakt tot de huidige Veerweg.

Beverdam in de Jufferswaard heeft weer onderhoud nodig: kom op Bertha

Geinspireerd door Gerrit Riethorst ben ik vanochtend ook bij zonsopgang gaan kijken in het beverdomein in de Jufferswaard. Maar ik heb de bever(s?) nog steeds niet in levende lijve gezien.
Wel is steeds meer bevervraat te zien. Waar Karel Noy de eerste opnamen maakte daar liggen nu al 3 vrij dikke elzen omver. En ik maakte daar in de buurt deze opname van een vraatbegin aan een vrij dikke boom. Die gaat er ook aan.
Dichter bij de monding zie je ook steeds meer omgeknaagde takken van de over de beek hangende wilgen.
En aan de Zuid-West zijde van de grote plas zie je bij de reuzegrote wilgen ook veel vraat aan een dikke half in het water liggende wilg.
Verder viel vanochtend op dat de beverdam aan de Oostzijde, Noordbergzijde, van de Heelsumse beek danig lekt.
Er is daar een deel van de dam weggespoeld en je ziet ook in het hele gebied dat het water weer 'n centimeter of 15 gedaald is. Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voordat Bertha dit hersteld heeft. Vergelijk deze foto maar met die van mijn bericht van 16 november.
Hoewel ik ook vandaag weer kersverse vraatsporen heb gezien vraag je je toch af hoe onverstoorbaar die bevers eigenlijk wel niet zijn. Ze worden danig op de proef gesteld. Aan de Westzijde ligt de hele Jufferswaard overhoop en zijn veel struiken en bomen geveld.

Daar zijn draglines en rupsvoertuigen bezig met het opruimen van oorlogstuig en nu is ook aan de Oostzijde een dragline aan de afwatering bezig in het talud van de Rijksweg 225, dus dat ding staat te draaien, daar midden in de Heelsumse beek die daar strak tegen de weg loopt. Normaal worden daar veel jonge wilgentakjes gevreten door de bever(s?). Deze toestand lijkt wel inspirerend te zijn voor de vernielzucht van de bevers. Ze laten zich er althans niet door wegjagen.

Bever gefilmd in de Rosandepolder

Gerrit Riethorst is er in geslaagd een bever op de video te krijgen in de Rosandepolder bij Oosterbeek. De bevers zijn daar bezig dikke bomen om te knagen.
Deze zwom de Rijn over terwijl hij/zij gefilmd werd vanochtend vroeg (27-11-2014)
De lichte kleur van de snuit en de donkere haren deden me even denken aan een overzwemmende Neanderthaler...

See this video on youtube: http://youtu.be/RbDrbh2O-20

Slightly different you may see the beaver swiming via Youtube: http://youtu.be/S7jC1JExfIY

Beverdam hersteld en waternivo hoger dan tevoren

Op deze regenachtige dag ben ik toch door de modder gebaggerd, want ik heb de hele week geen tijd gehad om naar de beversporen te kijken.

Toen ik bij de plas kwam zag ik al meteen dat de beverdam hersteld moest zijn want het water stond nog hoger dan vorige week, vóórdat er aan de beverdam "gemorreld" was. En jawel hoor, even vakkundig en onopvallend als de poging tot afbraak is de dam weer hersteld en is zowaar nog hoger dan voorheen, met alle gevolgen voor de waterstand.


Stroomopwaarts van het vishek staat het water zo hoog dat het koeiendammetje bij het moerasje bijna overstroomd is.


Verder stroomopwaarts, waar de beek een scherpe bocht maakt in het moerasje, daar waren de eerste imposante bevervraatsporen door Karel Noy gefotografeerd. Nu legt daar vlakbij nog zo'n dikke boom omver.







De voortgang van de werkzaamheden voor de verlegging van de Heelsumse beek maakt dat je vanaf de Melkdam tot aan de Heelsumse beek alleen normaal kunt lopen langs de steenovenruïne en dan over de zomerdijk. Het traject langs de bijgebouwtjes van de oude steenoven is flink "opgeschud". Het tracée loopt tot mijn verrassing niet tussen de N225 en de kleibult, maar steekt de kleidam over tussen de plas en het locomotiefhuisje en loopt dan verder tussen ruïnes van de bijgebouwtjes en de steenoven zelf, over de voormalige droogvelden dus.

Er is aan de beverdam "gemorreld" en het waternivo is aan het zakken

De takken zijn uit de beverdam getrokken. Dat is vakkundig en zo onopvallend mogelijk gedaan. De lisdodden en ander plantenmateriaal die door toedoen van de bever daar een dam gevormd hebben zijn nu hun "geraamte" kwijt. Daardoor spoelt het zwakkere plantmateriaal geleidelijk aan weg. De stroomsnelheid is nu veel hoger dan enkele dagen geleden. Toen lekte de dam alleen zoals op de foto in het blogbericht van 19 oktober (klik hiernaast op oktober).

Je ziet ook dat het water met kracht uit de plas kolkt door de duiker, een beetje stroomopwaarts van de beverdam.

Ik heb zo'n donkerbruin vermoeden dat dat wel goed uitkomt voor de werkzaamheden die o.l.v. het waterschap deze week zijn begonnen voor het omleggen van de Heelsumse beek. Daar is namelijk op sommige plaatsen het weiland nogal drassig geworden door de hoge waterstand en dat is een beetje link voor die zware graafmachines.

In de eerste week is al een traject uitgegraven vanaf het vishek bijna tot voorbij de grote plas. Overal langs het traject en in de wijde omgeving in de Jufferswaard staan paaltjes in de grond geslagen met nummers er op. Als je zo door dat traject loopt dan valt op dat er zandige stukken tussen de kleigrond zitten. Daar zal de omgelegde beek dus beleemd moeten worden om te voorkomen dat het water het geplande eindpunt niet eens bereikt, maar onderweg weg sijpelt. Dat is overigens in het Renkumse een eeuwenoude techniek.

De bever knaagt vrolijk verder en je ziet steeds meer knaagsporen, nu niet alleen meer langs de Heelsumse beek, maar ook al aan de zuidoever van het diepste deel van de grote plas. Het is maar goed dat het een nachtdier is. 's Nachts zwijgen de graafmachines. En als we niet alleen telelenzen, maar ook tele-luisterapparaten hadden konden we 's nachts het geknaag horen en misschien, het is nu volle maan, stilletjes naar de bever sluipen en dit wonder van de natuur aanschouwen... Wie zal de eerste foto maken van "onze" Bertha en misschien ook Bertus Bever?

Het water is door de beverdam nog verder gestegen in de Heelsumse beek

Het was nog tamelijk mistig vanochtend om 10.00 uur. De plas ligt er stil en rustig bij. De zwarte zwaan zwemt er eenzaam rond, temidden van 'n enkele aalscholver, enkele blauwe reigers, veel wilde eenden, krakeenden en enkele slobeenden.
Het water staat erg hoog, veel hoger dan normaal. Enkele eilandjes zijn geheel overstroomd. Alleen de vegetatie steekt daar nog boven het water uit.
Ook bij het vishek zijn de oevers van de beek overstroomd. Er staat daar een rand water in het weiland.

Frank Klinge, de beheerder van de Jufferswaard namens Staatsbosbeheer had ja gezegd op mijn verzoek of ik met hem mee kon lopen vanochtend. Hij vond de waterstand ook opvallend hoog. We zijn onmiddellijk naar de monding van de beek gelopen, waar de bever een dam aan het bouwen is. Het is wel duidelijk. Er blijft op die dam steeds meer plantenmateriaal hangen en de bever heeft dat op zeer efficiënte wijze mogelijk gemaakt door er afgeknaagde takken kriskras in te leggen. Dat houdt van alles tegen, wat voor een deel door de bever wordt losgetrokken en dan door het water naar de dam wordt afgevoerd. Super efficiënt!
De vraag is wat het waterschap hiervan zal vinden. De Heelsumse beek is namelijk een A-watergang, van wezenlijk belang voor de waterhuishouding in Nederland. En dit is wel een flink obstakel in die watergang. Zie voor hun plannen de website van Renkum Leeft. Anderzijds loopt het allemaal zo'n vaart niet. Het waterschap zal deze dam waarschijnlijk niet gaan doorsteken, want dat zal de rivier zelf wel doen komende winter. Als het rivierwater hoger stijgt dan de beverdam, dan spoelt deze beverdam gewoon weg.
Instinctief maakt een bever zo'n dam, vertelt Frank, om een watergang af te remmen qua stroomsnelheid. Bevers bouwen hun burcht in stilstaand water. Met een dam kun je het water een beetje meer stilstaand maken. Ik denk dan: "Wellicht bepaalt het dier op deze manier ook zoiets als "de rooilijn" voor hun burcht: tot waar komt het water als het flink stijgt? Dus waar blijft het min of meer droog in dat geval?" Wij wisten dat natuurlijk al: bij het watervalletje vlak bij de N225. De bever komt er op deze manier ook achter.
Karel Noy was er ook nog, bij de beverdam. Hij was er natuurlijk al veel eerder. Had de ijsvogel weer gefotografeerd en wist al te melden dat er weer nieuwe bevervraat te zien is voorbij het vishek, verder stroomopwaarts.
Wij daar heen. Inderdaad die gespleten jonge boom die 'n paar dagen geleden al half doorgeknaagd was en daarna gespleten en omgekieperd, die is nu helemaal doorgeknipt. Ja het lijkt wel of die bever dat in een mum van tijd doorknaagt. Er liggen veel spaanders omheen, alsof een houdhakker de spaanders in het rond heeft laten vliegen.
De bast van het in het water liggende deel van de tak is al volledig weggevreten. Daar houden bevers van, lekkere jonge boombast. Yammie-Yammie.
Frank vertelde over bevers dat het meestal jonge vrouwtjes zijn die een nieuw domein opzoeken en gaan pionieren. Via hun geursporen kan daar dan één mannetje bij aansluiten. We hebben hier dus waarschijnlijk te maken met Bertha Bever. Of Bertus er al bij is valt nog te bezien. Dit vrouwtje is mogelijk afkomstig van de bevers die een burcht hebben bij de (niet voor publiek toegankelijke) kleiputten bij de A50, bij de brug en onderaan de Noordberg. 
Hij verzekerde mij dat zij ons op datzelfde moment in de gaten zat te houden, vanuit haar schuilplaats ergens in het moeras daar. Ik vroeg hem of al die bezoekers, en/of de nabije N225, haar toch niet af zullen schrikken om hier te blijven. Frank verwacht niet dat ze daar bang voor is. Hij kent plaatsen in Overijssel waar beverburchten tegen het talud van de weg gebouwd zijn.

.

Bever recent gesignaleerd, maar nu al Hercules-achtige gevolgen

Wie anders dan Karel Noy gaf mij de eerste melding op zijn Facebook pagina op 17 oktober 2014. Deze foto is een glashelder bewijs van beverwerk. Karel maakte mij zo attent op deze nieuwe bewoner van de Jufferswaard. Hij had al eerder gemeld dat de bevers aan de Wageningse kant van het dorp in de uiterwaarden zitten, in het "visgat" langs "Aan de Rijn", waar vroeger de steenfabriek de Kleikamp was. Karel plaatste deze foto, maar ik heb zelf deze afgeknaagde stomp nog niet gevonden.


Sinds 6 oktober 2014 staat de eerste melding op Waarneming.nl, van Nico Omlo. Hij meldt 1 Europese bever, Castor fiber in de Jufferswaard. Vandaag pas zag ik dat en heb meteen gekeken wat de kenmerken zijn van die beroemde waterwerker. Op de site ven de Dierenbibliotheek vond ik het volgende:

De Europese bever is na de capibara het zwaarste nog levende knaagdier. Met hun zwemvliezen, platte zwemstaart, afsluitbare neusgaten en waterdichte vacht zijn bevers bijzonder goed aangepast aan het waterleven.

Bevers kunnen waterlopen aan hun wensen aanpassen door dammen op te werpen en burchten te bouwen. Anders dan de meeste andere knaagdieren krijgen bevers maar één nest van 3 tot 4 jongen per jaar.

De Europese bever kwam ooit in geheel Europa en een groot deel van Azië voor, maar is door de jacht op hun kostbare pels op veel plekken verdwenen. In Nederland zijn onder andere met hulp van het Wereld Natuur Fonds sinds 1988 bevers uitgezet, waardoor er nu weer bevers in ons land leven, met name in de Biesbosch en de Gelderse Poort.

Andere namen	bever
Wetensch. naam	Castor fiber
Engelse naam	European beaver
Verspreiding	Europa, westelijk Azië
Voedsel	bast, bladeren, twijgen, waterplanten
Lengte	80 - 100 cm, staart 30 - 40 cm
Gewicht	23 - 35 kg
Status	thans niet bedreigd / risico

Dit paspoort is afkomstig uit de Dierenbibiliotheek van het WNF

Vanochtend ben ik zelf gaan zoeken naar de bever.
Het eerste wat me opviel was de hoge waterstand van de grote plas. Ik dacht:"Tjonge jonge, heeft het zoveel geregend? De rivier zal ook wel hoog staan." Er waren wat vissers: 2 jonge Poolse mannen en een jonge Duitser uit Düsseldorf. Hij was vanochtend daar vandaan gekomen om hier te vissen. Ik heb al wel eens eerder in mijn zwanenblog gemeld dat het voor Duitsers gemakkelijker is een visvergunning hier te krijgen dan in Duitsland zelf.
Bij de monding van de Heelsumse beek vond ik wat ik zocht: sporen van de bever en hoe!!! Niet de afgeknaagde struik van de foto van Karel Noy, was het eerste wat opviel daar. 

Nee, er is daar in de beek een niveauverschil ontstaan van minstens een halve meter in het water aan de ene en de andere kant van een dam van vers plantenmateriaal. Die is daar, zo te zien de laatste dagen (het is allemaal erg vers), opgeworpen, jawel: door bevers.
Tussen stroomafwaarts de monding van de beek in de Rijn en stroomopwaarts de buis die de beek met de grote plas in de Jufferswaard verbindt, is nu een hele dam gebouwd van takken en waterplanten, vers aangesleept door ijverige bevers. Ze zijn daar begonnen aan een heuse beverburcht lijkt het wel. Ik heb er ooit wel eens een gezien in Canada. Echt indrukwekkend.
En ja aan de oevers vond ik ook hier en daar een afgeknaagde tak, duidelijk geknaagd met blijkbaar hele scherpe tanden.
Langzaam drong het besef bij me door: het waterniveau bij de buis naar de plas is nu een halve meter hoger dan normaal. De Rijn zelf staat helemaal niet hoog en toch staat het water in de plas veel hoger dan normaal....wel een halve meter.... Zie 3e foto hierboven, het eerste wat me opviel vanochtend. Verdorie dat heeft die bever al voor elkaar geknaagd!!!! In minder dan 2 weken tijd heeft dat beestje het waterniveau in die hele plas een halve meter omhoog gewerkt, want dat niveau is gelijk met dat van de beek ter hoogte van die buis!!!! Geholpen door de regen, OK, maar toch. 
Dit gaat ingrijpende gevolgen krijgen voor het ecosysteem van de plas, en dus van de Jufferswaard als geheel. Het deed me denken aan een filmpje over de introductie van wolven in het Yellowstone Park in de USA. Door de wolven bleven de grote grazers weg, er ontstond een andere vegetatie, waardoor bevers de loop van een hele rivier konden verleggen, zoals Hercules de nabije rivier verlegde en door Augias' stal liet stromen.